„Powróceni” Abdulrazaka Gurnaha to poruszająca opowieść o czwórce bohaterów, których poznajemy przez kilka dekad swojego życia we wschodniej części XX-wiecznej Afryki. Książka ta przedstawia trudną rzeczywistość i wyzwania, którym bohaterowie muszą stawić czoła, aby przetrwać i przystosować się do nowego środowiska i nowej rzeczywistości.
To w końcu czasy kolonializmu, walki europejskich krajów o wpływy w tej części świata, licznych chorób dziesiatkujacych rodziny i olbrzymiej biedy. Afryka w tych czasach nie była rajem na ziemi. W książce „Powróceni” Gurnah opisuje codzienne życie Khalify, Hamza, Afiya i Ilyasa, ale także problemy, z jakimi się borykają. Mowa tu w końcu o braku możliwości uzyskania pracy, wykształcenia, przemocy czy wszechobecnemu poniżaniu ze względu na płeć czy pochodzenie. Bohaterowie traktowani są w tym świecie przedmiotowo. Autor przedstawia wnikliwy i precyzyjny obraz tego, jak trudno jest im odnaleźć się w nowym środowisku, ale także jak silna jest ich determinacja, aby zrobić to w nowych warunkach, zachowując swoją swoją tożsamość. Pomimo olbrzymich tragedii, które spotykają bohaterów, jest tu w końcu miejsce na mogłoby się wydawać naturalne dla ludzi rzeczy. Takie jak miłość, braterstwo czy godne życie. Raz dane przyjacielowi słowo stanowi świętość większa niż każda religia, raz obiecane uczucie, staje się solidniejszym fundamentem niż każda tradycja.
Gurnah pisze z wyczuciem, a jego styl jest prosty i bezpretensjonalny, co sprawia, że książka jest zaskakująco łatwa do czytania. Jednocześnie jednak, treści zawarte w książce są mocne i przekonywujące, a czytelnik nie pozostanie obojętny na opowieści, jakie przedstawia autor. To w końcu kawał historii ludzkości przedstawiony w brutalny sposób, o której wielu wolałoby nie pamiętać. Tu jednak do głosu dochodzą osoby, które tego głosu wówczas nie posiadały.
„Powróceni” to nie tylko poruszająca opowieść o historii kolonializmu, ale przede wszystkim książka przedstawiająca globalne problemy tamtego świata ukazane oczami zwykłych ludzi.
Książkę do recenzji dostarczyło Wydawnictwo Poznańskie.
DK 05.03.2023